Bilişim teknolojisindeki baş döndürücü gelişmeler hayatın her alanına dokunmaya devam ediyor. Bunun büyük etkilerini kurallarını yeni baştan oluşturan otomotiv sektöründe de görmeye devam ediyoruz. Her yeni otomobil modeli daha dijital, daha akıllı bir hal alıyor. Bu iyileştirmelerdeki temel motivasyonların başında daha çevreci ve daha güvenli bir otomobil üretmek geliyor. Son yıllarda motor ve güvenlik teknolojilerindeki gelişmeler de bu tezi doğrular nitelikte ilerliyor. Fakat mekaniğin yetersiz kaldığı noktada, iyileştirmeler bilişim sektöründen beslenecek şekilde yön değiştirmek durumunda kalıyorlar. İşte bu noktada karşımıza “connected car” teknolojisi çıkıyor.
Connected Car teknolojisini, bir internet bağlantısına ve WLAN ağına sahip olan ve bu bağlantı yardımı ile diğer internete bağlı birimlerle belirli protokoller üzerinden iletişime geçebilen otomobil olarak tanımlayabiliriz. Bu teknoloji daha genel ve diğer taşıtları da kapsayan haliyle “Connected Vehicle” olarak da tanımlanmaktadır.
ABD Ulaştırma Bakanlığı (DOT) ve Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi (NHTSA), ITS (Intelligent Transportation System ) adını verdikleri konsept projeleri ile araçlardan alınan anlık verilerin çevre birimleri ile birlikte değerlendirilerek trafik yönetimini daha efektif hale getirmeyi planlıyorlar. Kısa sürede her taşıt için adeta bir zorunluluk haline geleceği düşünülen bu teknolojiler otonom araçların artışına da zemin hazırlayacak gibi görünüyor.
Nesnelerin İnterneti olarak bildiğimiz IoT kavramının önemli kullanım alanlarından biri olarak görülen connected vehicles teknolojisi birçok farklı iletişim türünden oluşuyor. İletişim halinde olduğu birimlere göre değişiklik gösteren bu türleri şu başlıklar altında inceliyoruz :
V2I - Vehicle To Infrastructure
Taşıt-Çevre Bağlantısı olarak çevirebileceğimiz bu iletişim biçiminde taşıtlar yollardaki çevre birimleriyle sürekli iletişim halindedirler. Bu birimler RFID okuyucuları, kameralar, trafik ışıkları, şerit çizgileri, tabelalar ve park otomatları olarak örneklendirilebilir. V2I iletişim modelinde veri akışı iki yönlüdür. ABD’de çevreden toplanan bu veriler ITS teknolojisi için anlık trafik bilgisi, yol durumu, kaza bilgisi, park bilgisi sağlayabilir. Bu bilgilere dayanarak otoyolların hız limitleri, trafik ışıklarının süresi ve değişme sıklığı gibi parametrelerin “anlık” değiştirilebilir olması amaçlanmaktadır.
V2V - Vehicle To Vehicle
Taşıt-Taşıt Bağlantısı taşıtların anlık konum ve hız gibi bilgilerini çevresindeki taşıtlarla ad-hoc mesh-network üzerinden iletmesiyle trafik kazalarını önlemeyi hedeflemektedir. Taşıtlardaki teknolojiye göre değişmekle birlikte kullanıcıya kaza anında uyarı verilebileceği gibi uyumlu araçların kaza anında kendi başlarına tepki verebilmesi de mümkündür. V2V teknolojisinin günümüz taşıtlarında bulunan şerit takibi, kör nokta uyarı sistemi, geri görüş sistemi gibi teknolojilere kıyasla daha etkili ve verimli olacağı tahmin edilmektedir.
V2C - Vehicle To Cloud
Taşıt-Bulut Bağlantısı taşıt verilerinin bulut hizmetlerine taşınması ve işlenmesinde önem arz etmektedir. Taşıtların ürettiği verilerin saklanabileceği ve bu büyüklükte verilerin işlenebileceği en uygun ortam olan bulut hizmetleri IoT teknolojisinin de önemli bir ayağını oluşturmaktadır. Taşıtların ürettiği veriler başta otomobil üreticileri olmak üzere bir çok sektörü yakından ilgilendirmektedir. Örneğin belirli bir bölgedeki sürücülerin sürüş karakteristikleri o bölgedeki araçların sigorta primlerini daha verimli hesaplamayı sağlayabilir. Veya bunu doğrudan sürücü özelinde de değerlendirebilirler.
V2C Otomobil Üreticileri için ise kullanım alışkanlıkları, yakıt tüketimi, emisyon değerleri gibi çok önemli veriler sunmaktadır. Aynı zamanda araç yazılımlarının da servise gitmeden uzaktan güncellenebilmesine olanak sağlanacaktır.
V2P - Vehicle To Pedestrian
Taşıt - Yaya Bağlantısı olarak çevirebileceğimiz bu teknolojide amaç yayaların güvenliğini sağlamak ve yayaların karıştığı kazaları en aza indirgemektir. V2V benzeri bir iletişim modeli ile yayaların ve sürücülerin uyarılması düşünülmektedir. Örneğin yüksek araçların kör noktasında kalarak ezilme tehlikesi yaşayan yayalar bu teknoloji sayesinde kazayı yara almadan atlatabileceklerdir. Taşıt-yaya bağlantısı ile çarpışma önceden tespit edilip gerekli önlemin alınması planlanmaktadır.
V2X - Vehicle To Everything
V2X modeli taşıtların onları etkileyecek tüm dış faktörlerle iletişim halinde olduğu teknolojidir. Buna uçak,tren gibi taşıtlar ve trafik ışığı, tabela gibi uyarıcı birimler dahildir. V2X , diğer V2 modellerini kapsayan bir model olarak düşünülebilir.
Alt iletişim modellerinden de görüleceği üzere Connected Vehicles teknolojisi henüz standartları oluşturulma aşamasında olan fakat kısa sürede hayata geçebilecek bir teknoloji. Sektörün başını çeken otomotiv ve üreticilerinin ve tedarikçilerinin de ar-ge çalışmalarına bu yönde hız verdiğini görebiliyoruz. Artık akıllı telefonlarımızdan bir çok özelliğini yönettiğimiz otomobil modelleri çok uzağımızda değil. Hatta otonom ve elektrikli araçlarla da trafikte karşılaşabiliyoruz. Fakat bu modeller tek başına bu özelliklere sahip olsa da henüz istenilen aşamaya gelebilmiş değiller, tüm taşıt modellerinin birlikte hareket edebileceği ITS benzeri sistemlerin gelişmesi Connected Vehicles konusunda atılmış asıl büyük adım olacaktır.
Son olarak Connected Vehicles’ın hayatımıza katacağı faydaları ve teknolojinin önündeki engelleri listeleyerek yazıyı sonlandırıyorum.
Faydalar
● Kaza Engelleme / Azaltma
● Trafik İşaret ve İşaretçilerine olan ihtiyacı azaltması
● Seyahat Süresi Tahminleme
● Sürücü Verimliliğini Artırma
● Enerji Verimliliğini Artırma
● Yeni Araç Sahibi Olma / Kiralama Modelleri
● Yeni İş Modelleri Fırsatı
Mevcut Engelleyici Faktörler
● Çok sayıda farklı iletişim protokolünün oluşu ( WAVE, DSRC, 5G, LTE-V )
● Geniş Bandwith İhtiyacı ( 1 saatlik araç verisi 5 saatlik 4K video verisine eşit )
● Sibergüvenlik tehditleri
Kaynaklar
- https://www.its.dot.gov
- https://www.its.dot.gov/factsheets/pdf/CV_V2Pcomms.pdf
- https://www.businessinsider.com/internet-of-things-connected-smart-cars-2016-10
- http://autocaat.org/Technologies/Automated_and_Connected_Vehicles/
- https://medium.com/iotforall/7-connected-car-trends-fueling-the-future-946b05325531
- https://www.elektrikport.com/haber-roportaj/ilk-akilli-yol-hollandadan/11888#ad-image-0
- https://trilliumsecure.com/trillium-at-connected-car-insurance-usa-2018/
Ersin YILDIZ
Yazılım Geliştirme Sorumlusu
CITS Bilişim Hizmetleri ve Yazılım San. Tic. A.Ş.